Windows Vista Ayrıntı inceleme ( Tepeden Tırnağa Windows Vista )

Misafir

Windows Vista Ayrıntı inceleme ( Tepeden Tırnağa Windows Vista
)
"Havadar" masaüstü: Neler değişmiş?

Aslında "Neler pek
değişmemiş?" desek daha kısa sürerdi tabii. Hakkında en çok konuşulan Vista
güzelliklerinden biri, Aero adı verilen kullanıcı grafik arabirim kavramı. Aero,
saydamlık veya gölgeler gibi etkilerin, artık grafik işlemcisine yüklenmesinin
desteğini alarak, çağdaş masaüstü kavramına daha büyük bir adım atıyor. Windows
Vista'nın yüksek donanım gereksinimlerinden bahsedilmesinin bir sebebi de Aero;
özellikle ekran kartınız "Aero destekli" değilse, saydamlık gibi etkilerden
arınmış basit görünümü kullanabiliyorsunuz. Aero ile ilgili seçmece detaylara
gelmeden, genel masaüstü ortamı şu şekilde:

Kurulum sonunda bir kişiselleştirme yapmazsanız,
arkaplan olarak bunu atıyor. Hiç fena değil. Sol altta, "Başlat"ın kaybolduğunu
görüyoruz, yerini yuvarlak bir düğme almış. Sistem açılışında da karanlıkta
parlayıveren buna benzer bir küre var. Bu menüyle birlikte Hızlı Başlat'ı, görev
çubuğunu ve sistem bildirim alanını tutan alt çubuk artık saydam-siyah. Simgeler
biraz büyümüş ve güzelleşmiş. Sağ alttaki yazı, RC2 deneme kopyasının
çalıştığını bildiriyor.

Not: Windows Vista RC2'de Aero arabirimi
doğrudan açılmayabiliyor. Vista kurulum rutininin sonunda yapılan performans
testinin sonucuna göre alınan bir karar bu. Örneğin 512 MB belleğiniz varsa,
ekran kartınız desteklese bile Aero açılmayacaktır. Bu durumda Aero'yu elle
açmanız gerekecek:

1. Başlat küresinden "All
Programs >> Accesories" yolunu takip edip, Command Prompt girdisine sağ
tuşla tıklayın ve açılan menüde "Run as Administrator" seçin.

2. Komut satırında "regedit" yazarak, kayıt defteri
düzenleyicisini çağırın.

3. Buradan
"HKEY_CURRENT_USERSoftwareMicrosoftWindowsDWM" girdisine ilerleyin.

4. Composition anahtarını çift tıklayıp 1
değerini girin.

5. Composition Policy anahtarını
çift tıklayıp 2 değerini girin.

6. Kayıt
defterinden çıkın ve komut satırında "net stop uxsms" komutunu çalıştırın.

7. "net start uxsms" komutuyla servisi tekrar
çalıştırın.

Birkaç pencere açalım ve grafik arabirim makyajlarını
görelim şimdi:

Pencere dekorasyonları Aero'yla birlikte
saydamlaşmış. Buzlu cam görünümü arabirimi oldukça güzel gösteriyor. Yakından
bakmak isterseniz:

Önde olması dışında etkin pencereyi diğerlerinden
ayıran tek şey, kapatma düğmesinin kırmızı olması. Fareyle üzerlerine
geldiğinizde küçültme ve tam ekran düğmeleri de mavileşip parlıyor.

Pencere küçültme/büyütme animasyonları da elden
geçmiş. Küçültmek istediğiniz zaman pencere saydamlaşıp görev çubuğundaki yerine
doğru "uzaklaşıyor". Görev çubuğundan çıkarken de elbette tam tersini yapıyor.
Yeni açılan pencereler ise ekranın içinde çıkıyor gibi, saydamlığı kaybederek
gözönüne geliyor. Yukarıdaki resimde küçültme işleminin birkaç safhasının ekran
görüntüsünü alıp üst üste bindirdik; yani öyle aynı pencereden birkaç tane
görmeyeceksiniz.

Görevler arası kolay geçiş için eklenen iki moddan
biri 3D Flip. Hızlı Başlat alanındaki ilgili düğmeyle etkinleşebildiği gibi,
Start+TAB bileşimiyle de bu hale getirebiliyorsunuz. Farenin tekerleği,
pencerelerin sanki dev bir çarkın etrafındaymış gibi dönmesini sağlıyor,
seçtiğiniz pencere öne geliyor. Saydamlık etkisi ve gerçek zamanlı önizlemeyle
makyajlanmış bir görev değiştirme modu daha var; o da alışık olduğumuz Alt+TAB
bileşimiyle çalışıyor.

Her iki görünümde de pencerelerin gerçek zamanlı
önizlemeleri görünüyor; hatta videolar önizleme kipinde oynamaya devam ediyor.
Bunları ne yazık ki sadece Aero ile elde edebiliyorsunuz.

Görev çubuğu tepkileri elden geçmiş. Görev
çubuğunda yer alan pencerelerin üzerinde gezdiğinizde bunların da gerçek zamanlı
önizlemeleri çıkıyor, varsa hareketli video dahil. Farenin üzerine geldiği
pencere başlığı mavi, odakta olmayan pencere başlığı ise turuncu bir pırıltıyla
tepki veriyor.

Sistem bildirim alanında çıkan baloncuklar, saydamlığın
artması ve azalması şeklinde görünüyorlar. Ayrıca tam ekran film izlemek gibi
kullanımlarda, kullanıcının dikkatini dağıtmaması amacıyla, baloncukların çıkışı
ertelenebiliyor.

Vista, kullanım sırasında performansa bağlı olarak
görünümünü ayarlayabiliyor. 512 MB bellek ve Athlon 1700+ ile yoğun işlemler
gerçekleştirirken iki kere buna tanık olduk; bilgisayarın performansı düşük
olduğu için, grafik "güzellik"lerden bazılarını kapatmak isteyip istemediğimizi
sordu.

Misafir

Başlat menü yapısı

Emektar "Başlat Menüsü" yerine gelen küreye
tıkladığınızda biraz daha derli toplu ve güzel görünümlü bir menüyle
karşılaşıyorsunuz. Saydamlık burada da yerini alıyor. Sağ kanatta hızlı erişim
için gerekli yerler listelenmiş ve kesimin üstündeki simge herbiri için farklı
görünüyor. Kapatma ve kilitleme kısayollarının yanındaki ok, bu tip diğer
işlemlerin olduğu bir menü daha açıyor. Kapatma düğmesi varsayılan olarak
sistemi beklemeye alıyor. Sol kanatta yine sık kullanılan uygulamalar dizilmiş.

Windows XP'deki kat kat açılan menülerin yerini
alan yöntemde, her alt menü aynı alanda açılıyor ve üst menüye dönmek için
"Back" düğmesine basmak gerekiyor. Her seferinde bir fazla "Geri" tıklaması
gerektiren yöntem, yine de eski sistemin açıla açıla ekranı kaplayabilen
karmaşasından uzak ve temiz bir görüntü sunuyor. Alt kısımdaki arama çubuğu ile
hızlı bir arama yapabiliyorsunuz.

Aslında bir programa ulaşmanın en hızlı yollarından
biri bu tümleşik arama işlevi. Arama altyapısı, Vista'nın hemen hemen her
yerinde karşımıza çıkıyor. Hızlı (anında) arama istenebilecek yerlerde, örneği
kullanıcının belge dizinlerinde indeksleme yapılıyor. Bu indeksleme, bir
dizüstünde pilden çalışma gibi durumlar için devreden çıkarılabiliyor. Ayrıca
kullanıcının işlem gücüne ihtiyaç duyduğu zamanlarda indeksleme işlevi düşük bir
öncelik düzeyinde çalıştırılarak kullanıcının performans düşüklüğü
hissetmemesini sağlamayı deniyor.

Sidebar ve
Gadget'lar

Windows Sidebar adı verilen yenilik, ekranın sol
veya sağına yerleşen bir çubuk. Aero ile saydam olan çubuk, Basic görünümünde
gri oluyor. Sidebar'da çeşitli küçük araçları çalıştırabiliyorsunuz, Linux
altında KDE kullananlar, SuperKaramba'yı düşünebilir. Gadget adı verilen bu
küçük araçlar, sarı yapışkan kağıtlar, bir saat ve işlemci yükü gibi pratik
işlevler yanında, resimler dizininizdeki resimleri sırayla gösteren bir Slide
Show oyuncağı gibi tamamen gereksiz görünen eğlencelikler de olabiliyor.
Kurulumla birlikte 10 civarında Gadget geliyor ve dilerseniz internet üzerinden
bunlara yenilerini ekleyebiliyorsunuz. Şu an için çok fazla seçeneğiniz yok,
ancak Microsoft başka üreticilerin de Gadget üretebilmesini amaçlıyor. Resimde
rastgele birkaç Gadget açtık; bir takvim sayfası, işlemci yükü ve RAM doluluğunu
gösteren bir izleyici gibi... 1280x1024 noktacık boyutundaki aslını görmek için
resme tıklayın. Sidebar, yaygınlaşan geniş ekranlarda daha hoş ve kullanışlı
durabilir.

Ya da isterseniz bu Gadget'ları Sidebar'dan alıp
masaüstüne saçabilirsiniz

Windows dosya
gezgini

Bilgisayarım (My Computer) artık sadece Bilgisayar
(Computer). Pencere daha fazla görsellik ve daha fazla bilgi verecek şekilde
yapılandırılmış, ayrıca menü çubuğu görüntüden kaldırılmış; görüntülemek için
"Alt" tuşuna basmalısınız. Pencerenin aşağıda kalan bölümünde, herhangi bir şey
seçili değilse içinde bulunduğunuz yerle ilgili, seçili bir cisim varsa da
onunla ilgili bilgiyi görebiliyorsunuz. Solda hemen gitmek isteyebileceğiniz
yerler sıralanmış. Bir dizin yukarı çıkmaya yarayan düğme de kaldırılmış, çünkü
adres çubuğunun yeni kullanım yöntemi onu gereksiz kılıyor:

Bilgisayarın neresinde olduğunuzu gösteren adres
çubuğunun yapısı değiştirilerek, bulunduğunuz dizine kadarki üst dizinleri
hiyerarşik olarak görüntüleyip, ulaşabileceğiniz bir hale getirilmiş. Bu tür
gezinti yöntemlerine, Hansel ve Gretel masalında, kardeşlerin yollarını
bulabilmek için arkalarında bıraktığı ekmek parçalarından esinlenerek Breadcrumb
Navigation deniyor. Pencerenin, dolayısıyla adres çubuğunun genişliğine bağlı
olarak, üst dizinlerden birkaç tanesini aynı anda görebiliyorsunuz. Yukarıdaki
ekran görüntüsünde, "resimler" dizininden, bunun üç üst seviyesindeki "pclabs"
dizinine gitmek için tek yapmak gereken, "pclabs" seçeneğine tıklamak. Bu
şekilde hem daha fazla bilgi veriyor, hem de daha hızlı ulaşım sağlıyor. Eğer
orada görünmeyen bir üst dizininiz varsa (yani çok derinlerdeyseniz) adres
çubuğunda görünen en üst dizinin hemen solundaki oka tıklamak, Bilgisayar
(Computer) katına kadar tüm üst dizinleri içeren bir menü açıyor. Geri ve İleri
tuşları da yerinde, fakat adres çubuğunu kullanmaya bir kere alışınca onlara pek
iltifat etmiyorsunuz, sadece bir kısayol kullanıp tamamen alakasız bir yere
gittiyseniz aklınıza geliyor. Adres çubuğunun hemen sağında arama kutusu
eklenmiş. "Search as you Type" tarzı arama kutusu, bulunulan dizinde siz
yazdıkça filtreleme yapıyor.

Windows gezgini, dosya tipleri açısından da daha
yetenekli ve bilgiyi organize etmek için sunduğu olanaklar genişlemiş. Ancak
bunlar sadece tanıdığı dosya biçimleri için geçerli. Tanımadığı dosya tipleri
arasında ise bizim inceleme sistemindeki müzik dosyalarının büyük çoğunluğunu
oluşturan müzik dosyaları (FLAC veya OGG) ile OpenOffice.Org belgeleri vardı.

Dosya kopyalama penceresinde anlık aktarım hızı
gibi bilgiler gösteriliyor.

Vista'nın arama işlevi, büyük oranda WinFS'in
getirilerinden faydalanacaktı, ama şu an için WinFS ortalarda yok. Yine de
Microsoft, varolan teknolojilerini kullanarak arama işlevini ciddi şekilde
iyileştirmiş. İzlenen dizinlerde "anında arama" mümkün, ve dilediğiniz diğer
alanlarda da daha önce Windows Explorer'a gömülü halde gördüğünüz "yazarken ara"
tipi arama imkanınız var. Yaptığınız aramaları kaydederek, daha sonra bunlara
hızlı ulaşım sağlayabiliyorsunuz. Kaydedilen aramalar sanal dizin gibi bir
yapıya sahip ve güncelleniyor.

Misafir

Oyunlar

Windows Vista'da oyunlar da tamamen elden
geçmiş. Pinball çıkarılırken, Mahjong ve Satranç gibi yeni oyunlar gelmiş. Eski
sürümlerde varolanlar da dahil olmak üzere hepsi daha şık grafiklerle
bezenmiş.

Oyunlar penceresinde, seçtiğiniz oyunun ne gibi bir
"Performans Puanı" istediğini gösteriyor. Performans puanı konusunu yazının
ilerleyen sayfalarında göreceksiniz, şimdilik Vista'nın bileşenleri ufak bir
testle değerlendirmesi olarak düşünün. Sistemimizin performans puanı 1,
oyunların önerdiği puanlar ise 2 olmasına rağmen güzel grafiklerle sorunsuz
çalıştı.

Çokluortam
Uygulamaları

Windows Media Player, 11 sürümüyle Vista'daki yerini
alıyor. Bu sürüm, Vista genel görünüşüyle uyumlu şekilde düzenlenmiş ve daha
fazla grafik sunuyor.

Media Library, eski "ağaç" görünümünden, tamamen
grafik gösterime geçmiş. Sol taraftan seçtiğiniz ölçütlere göre listeleri size
gösteriyor. Üst kısımda yine "yazarken ara" biçiminde bir arama çubuğu bulunuyor
ve ortam kütüphanenizde arama yapıyor. Media Sharing ile, uyumlu aygıtlar
arasında akış sağlayabiliyorsunuz; bu şekilde örneğin TV'de görüntü izlemek için
bilgisayarı evin oturma odasına koymaya gerek kalmıyor. Gereken şey, tabii,
uyumlu bir aygıtı, mesela Xbox 360'ı oturma odasına koymak.

Windows DVD Maker, resim ve videolarınızı TV'de
izleyebileceğiniz bir DVD hazırlamak için Windows DVD Maker yazılımını içeriyor.
Bununda DVD içeriğini hazırlayıp, buna menüler ekleyebiliyor ve sonra da DVD'ye
bastırabiliyorsunuz. Program bir noktada eski sürümden Movie Maker'ı tamamlıyor.

Üstteki resimde Windows Media Center'ı
görüyorsunuz.

Çokluortam uygulamalarının işlemci yükü ise biraz fazla
gibi geldi.

Misafir

Internet ve Ağ
uygulamaları

Internet Explorer
7+

Windows Vista ile Internet Explorer 7+ geliyor.
Elbette Internet Explorer 7 ile aynı şey aslında, Vista'da gelen sürüme 7+
demişler, çünkü bazı özellikleri sadece Vista altyapısında bulunan işlevlerle
kullanılabiliyor, bu yüzden de XP altında çalışacak IE'de bulunmuyor. Menü
çubuğunun kaldırılmasıyla görüntülenebilir alanın daha verimli kullanılması
sağlanmış. İlk anda menüler olmayınca yaşanan şaşkınlığı attıktan sonra, daha
rahat kullanabiliyorsunuz. Sekmeli gezinti özelliği kazandırılmış.

Quick Tabs ile, açık olan tüm sekmeleri küçük resim
olarak görme olanağı da mevcut.

Internet Explorer, görüntü dışında,
altyapı olarak da çok geniş kapsamlı bir yenilikten geçmiş. Vista'da güvenliği
artırabilmek için, artık bir tür "Kum havuzu"nda çalışıyor; yani sınırlı bir
kullanıcıdan bile daha düşük bir yetki düzeyinde. Ayrıca, görünüşü aynı olsa da,
Internet Explorer, Windows kabuğundan ayrılmış. Daha önceki sürümlerde IE, aynı
zamanda bilgisayarda gezinti (Dosya Tarayıcı, File Browser) için de
kullanılıyordu. Bu iki yenilikle Vista'da güvenliğin belirgin şekilde artması
bekleniyor, en azından, tarayıcıda keşfedilecek açığın sisteme verebileceği
hasar azalacaktır. Güvenliğe yönelik gelişmelere bir örnek de dahili "Phishing"
süzgeci. Tarayıcı davranışında, aşağıdaki durum çubuğunda her zaman bulunulan
sayfanın adresini göstermesi gibi yine güvenlik önlemlerini sıkılaştıran
değişiklikler var.

Gömülü RSS Feed özelliği ile bulunulan sayfadaki
RSS'lere abone olunabiliyor ve böylece harici bir RSS okuyucuya ihtiyaç ortadan
kalkıyor. Sağ alt kısımdaki büyüteç simgesi, yüksek çözünürlüklü büyük
ekranlarda sayfaların daha rahat görüntülenebilmesi için sayfaya "zoom" yapmaya
yarıyor. Bu işlev, sadece metin boyutunu değil, sayfayı bir bütün olarak
büyütüyor. Yazıtiplerinin görüntüleme çözünürlüğü de otomatik olarak artıyor.

Performans konusunda ise ne yazık ki yine gereğinden fazla şey istiyor
ve işlemci yükünü fazlaca artırabiliyor.

Meeting Space, oldukça geniş bir paylaşım ve ortak
çalışma alanı sunuyor. NetMeeting'in yerini alan uygulamayla kullanıcılar
uygulamalarını veya bütün bir masaüstünü ağda çalışma arkadaşlarıyla paylaşıma
açabiliyor ve ortaklaşa dosya düzenleme veya notları paylaşma gibi grup
çalışmalarına izin veriyor. Eğer bir ağ bulunamazsa, başka bir bilgisayarla
otomatik olarak kablosuz ad-hoc bağlantı yapabilen yazılım 10 kullanıcıya kadar
toplu çalışmayı mümkün kılıyor.

Outlook Express'in yerini ise Windows Mail almış.
Şu an için Windows XP altında bulunmuyor, ama Windows Mail'ı geliştiren aynı
ekip, benzer bir isimle yazılımı XP için de geliştiriyor. Temel yenilikleri bir
Bayesian gereksiz posta ve bir Phishing süzgeci.

Takvim, yani Windows Calendar, çok karmaşık ve
kapsamlı olmayan bir takvim uygulaması. iCalendar desteği var, ve ajandanızı
paylaşma olanağı sağlıyor. Bunlar dışında pek fazla dişe dokunur özelliği yok.

Misafir

Profil sihirbazı - farklı ağlarla kolay
bağlanabilirlik

Benzer başka bir sihirbaz. Bir tür "Ağ profili"
sihirbazı ile, farklı zamanlarda bağlandığınız birden fazla ağ için otomatik
ayarları hazırlayabiliyor.

Ağ ayarları kullanıcı ile daha basit iletişim
kuruyor.

Kaputu kaldırın, motora
bakıyoruz

Vista, grafik masaüstü kullanımında eski sürümden hem
görsel hem de kullanışlılık açısından büyük farklılıklar taşıyabilir, ancak
kozmetik, özellikle de bu tür grafik masaüstü ortamlarını yıllardır taşıyan
Linux/Unix ve Mac gibi platformlar varken, hepsi de oldukça pahalı olan Vista
sürümlerinin fiyatını haklı çıkarmaya yeterli bir neden değil. Aradan geçen beş
yılda Vista altyapı olarak da yenilikler ve geliştirmeler edinmiş.

Grafik efektler bir anlamda yeni Desktop Window Manager (DWM) ile mümkün
olmuş. Bu modelde, uygulamaların ekrana kendilerini doğrudan çizdirmeleri
yerine, bütün görüntü işlevleri tamponlara yapılıp, DWM tarafından uygulanıyor.
Bu nedenle Aero, ekran kartında bolca bellek istiyor. Eğer ekran kartı
belleğiniz yeterli değilse, "Basic" görünümle yetinmek zorunda kalıyorsunuz.
Basit görünümde masaüstü grafikleri Windows XP'dekine benzer yöntemlerle
oluşturuluyor. Yeni modelle aynı zamanda ekrandaki efektler mümkün olduğu kadar
ekran kartı işlemcisi ile oluşturuluyor. Gelecekteki hedef, şimdiki CPU'yu da
kullanan yöntemler yerine, grafik çizim işlerinin tamamen ekran kartına
kaydırılması.

Vista, DirectX 10 ve Direct3D 10'u getiriyor. Direct3D 10,
gelişmiş sürümden ziyade, toptan yeni bir yapı olarak düşünülmeli. Kullanılması
için yeni donanım gerektirecek. Microsoft, Direct3D'nin grafik çizimlerini kat
kat hızlandırabileceğini söylüyor, ancak bunu görebilmek için Direct3D destekli
kartların masaüstlerimize düşmesini beklemeliyiz.

Performans

Performansa yönelik özelliklere ReadyBoost
ile başlayabiliriz. ReadyBoost, USB 2.0 gibi bir bağlantıyla, verinin bir
kısmını flash belleklere yerleştiriyor. Bu önbellekleme (caching) işlemi,
rastgele okumalarda, mekanik kafanın daha fazla hareket etmesini gerektiren
normal sabit disk teknolojisi yerine, daha hızlı olan flash bellek teknolojisini
kullanarak sistemin daha hızlı tepki vermesini amaçlıyor.

ReadyBoost'un çalışması için, aygıtınızın en az 256
MB olması ve USB 2.0 bağlantı noktalarına bağlı bulunması gibi gereksinimler
var. Görünen o ki aynı zamanda yonganın da ReadyBoost desteklemesi gerekiyor;
yukarıdaki ekran görüntüsünde görüldüğü üzere, Vista tarafından sorunsuz tanınan
USB bağlantı noktalarına sahip inceleme sistemimizde ReadyBoost çalışmayı
reddetti.

ReadyDrive adı verilen işlev ise, Vista
tarafından desteklenmesine rağmen, 2006 sonbaharında bu özelliği
kullanabileceğiniz ticari bir sabit disk bulunmuyor. ReadyDrive'ı tanımlamadan
önce, teknolojinin dayandığı hybrid drive (melez sürücü) kavramından kısaca
bahsetmek gerek. Bir melez sürücü, normal sabit disk plakalarının yanısıra,
büyük bir flash bellek alanına sahip bir sabit disk olacak. Sık erişilen veri
mümkün olduğunca bu büyük flash bellek alanında tutularak, hızlı açılışlar ve
düşük güç tüketimi hedefleniyor. Samsung ve Seagate tarafından geliştirilen ilk
ürünler 2007'de bekleniyor. Şu an için bu teknolojiyi destekleyen bir tek
Windows Vista var; ReadyDrive da Vista'daki desteğin adı.

SuperFetch, hangi uygulamaların kullanılacağını öngörerek
belleğe erkenden yükleme fikrinden geliyor. SuperFetch, sık kullanılan
uygulamaları belleğe ya daha önceden alıyor, ya da yüklendikten sonra bellekten
sanal belleklere taşınmasını engelliyor, böylece kullanıcı aynı uygulamayı
çalıştırmak istediğinde, sabit disk okuması kaynaklı beklemeleri en aza
indirgemeye çalışıyor. Vista aynı zamanda bu önyükleme için RAM yerine USB
noktasından bağlananlar gibi flash bellekleri de kullanabiliyor.

Güvenlik

Windows ailesinin en
çok eleştirilen yönlerinden biri güvenlik açısından taşıdıkları zayıflıktı.
Vista güvenliğe Windows XP'den daha fazla önem veriyor gibi görünüyor.

Güvenlik önlemlerinden biri, Users Access Control (UAC). UAC ile artık
bütün kullanıcılar ve uygulamalar, normal bir yetki düzeyinde çalışıyorlar. Eğer
bir uygulamanın yönetici yetkilerine ihtiyacı olursa, bunu elde etmek için
kullanıcının onayı gerekiyor. Odaktaki uygulama, doğrudan izin isteyebilirken,
uygulama odakta değilse, odağı almak için beklemek durumunda. Bu sırada görev
çubuğundaki simgesi parlıyor. İzin isteme durumunda, tüm ekran kararıyor ve
kullanıcı sadece izin isteme penceresiyle etkileşime girebiliyor. Normal
kullanıcılar, yönetici yetkilerine sahip bir kullanıcı adı ve parolaya
gereksinim duyarken, yönetici yetkisine sahip kullanıcılar parola sorulup
sorulmayacağına karar verebiliyor. Vista kurulumunda girilen kullanıcı adı
varsayılan olarak yönetici haklarına sahip, ve bir program daha yüksek yetki
istediğinde UAC bu kullanıcıya parola sormak yerine, sadece izin verip
vermediğini sormakla yetiniyor. UAC, RC2 öncesi sürümlerde, kullanıcıya fazla
müdahale ettiği şikayetlerini almıştı, RC2'de o kadar belirgin bir sorun
yaşatmıyor ancak büyük olasılıkla Vista kullanımı arttıkça Microsoft UAC'nin
izin sorup sormadığı yerleri geliştirecektir.

Misafir

Profil sihirbazı - farklı ağlarla kolay
bağlanabilirlik

Benzer başka bir sihirbaz. Bir tür "Ağ profili"
sihirbazı ile, farklı zamanlarda bağlandığınız birden fazla ağ için otomatik
ayarları hazırlayabiliyor.

Ağ ayarları kullanıcı ile daha basit iletişim
kuruyor.

Kaputu kaldırın, motora
bakıyoruz

Vista, grafik masaüstü kullanımında eski sürümden hem
görsel hem de kullanışlılık açısından büyük farklılıklar taşıyabilir, ancak
kozmetik, özellikle de bu tür grafik masaüstü ortamlarını yıllardır taşıyan
Linux/Unix ve Mac gibi platformlar varken, hepsi de oldukça pahalı olan Vista
sürümlerinin fiyatını haklı çıkarmaya yeterli bir neden değil. Aradan geçen beş
yılda Vista altyapı olarak da yenilikler ve geliştirmeler edinmiş.

Grafik efektler bir anlamda yeni Desktop Window Manager (DWM) ile mümkün
olmuş. Bu modelde, uygulamaların ekrana kendilerini doğrudan çizdirmeleri
yerine, bütün görüntü işlevleri tamponlara yapılıp, DWM tarafından uygulanıyor.
Bu nedenle Aero, ekran kartında bolca bellek istiyor. Eğer ekran kartı
belleğiniz yeterli değilse, "Basic" görünümle yetinmek zorunda kalıyorsunuz.
Basit görünümde masaüstü grafikleri Windows XP'dekine benzer yöntemlerle
oluşturuluyor. Yeni modelle aynı zamanda ekrandaki efektler mümkün olduğu kadar
ekran kartı işlemcisi ile oluşturuluyor. Gelecekteki hedef, şimdiki CPU'yu da
kullanan yöntemler yerine, grafik çizim işlerinin tamamen ekran kartına
kaydırılması.

Vista, DirectX 10 ve Direct3D 10'u getiriyor. Direct3D 10,
gelişmiş sürümden ziyade, toptan yeni bir yapı olarak düşünülmeli. Kullanılması
için yeni donanım gerektirecek. Microsoft, Direct3D'nin grafik çizimlerini kat
kat hızlandırabileceğini söylüyor, ancak bunu görebilmek için Direct3D destekli
kartların masaüstlerimize düşmesini beklemeliyiz.

Performans

Performansa yönelik özelliklere ReadyBoost
ile başlayabiliriz. ReadyBoost, USB 2.0 gibi bir bağlantıyla, verinin bir
kısmını flash belleklere yerleştiriyor. Bu önbellekleme (caching) işlemi,
rastgele okumalarda, mekanik kafanın daha fazla hareket etmesini gerektiren
normal sabit disk teknolojisi yerine, daha hızlı olan flash bellek teknolojisini
kullanarak sistemin daha hızlı tepki vermesini amaçlıyor.

ReadyBoost'un çalışması için, aygıtınızın en az 256
MB olması ve USB 2.0 bağlantı noktalarına bağlı bulunması gibi gereksinimler
var. Görünen o ki aynı zamanda yonganın da ReadyBoost desteklemesi gerekiyor;
yukarıdaki ekran görüntüsünde görüldüğü üzere, Vista tarafından sorunsuz tanınan
USB bağlantı noktalarına sahip inceleme sistemimizde ReadyBoost çalışmayı
reddetti.

ReadyDrive adı verilen işlev ise, Vista
tarafından desteklenmesine rağmen, 2006 sonbaharında bu özelliği
kullanabileceğiniz ticari bir sabit disk bulunmuyor. ReadyDrive'ı tanımlamadan
önce, teknolojinin dayandığı hybrid drive (melez sürücü) kavramından kısaca
bahsetmek gerek. Bir melez sürücü, normal sabit disk plakalarının yanısıra,
büyük bir flash bellek alanına sahip bir sabit disk olacak. Sık erişilen veri
mümkün olduğunca bu büyük flash bellek alanında tutularak, hızlı açılışlar ve
düşük güç tüketimi hedefleniyor. Samsung ve Seagate tarafından geliştirilen ilk
ürünler 2007'de bekleniyor. Şu an için bu teknolojiyi destekleyen bir tek
Windows Vista var; ReadyDrive da Vista'daki desteğin adı.

SuperFetch, hangi uygulamaların kullanılacağını öngörerek
belleğe erkenden yükleme fikrinden geliyor. SuperFetch, sık kullanılan
uygulamaları belleğe ya daha önceden alıyor, ya da yüklendikten sonra bellekten
sanal belleklere taşınmasını engelliyor, böylece kullanıcı aynı uygulamayı
çalıştırmak istediğinde, sabit disk okuması kaynaklı beklemeleri en aza
indirgemeye çalışıyor. Vista aynı zamanda bu önyükleme için RAM yerine USB
noktasından bağlananlar gibi flash bellekleri de kullanabiliyor.

Güvenlik

Windows ailesinin en
çok eleştirilen yönlerinden biri güvenlik açısından taşıdıkları zayıflıktı.
Vista güvenliğe Windows XP'den daha fazla önem veriyor gibi görünüyor.

Güvenlik önlemlerinden biri, Users Access Control (UAC). UAC ile artık
bütün kullanıcılar ve uygulamalar, normal bir yetki düzeyinde çalışıyorlar. Eğer
bir uygulamanın yönetici yetkilerine ihtiyacı olursa, bunu elde etmek için
kullanıcının onayı gerekiyor. Odaktaki uygulama, doğrudan izin isteyebilirken,
uygulama odakta değilse, odağı almak için beklemek durumunda. Bu sırada görev
çubuğundaki simgesi parlıyor. İzin isteme durumunda, tüm ekran kararıyor ve
kullanıcı sadece izin isteme penceresiyle etkileşime girebiliyor. Normal
kullanıcılar, yönetici yetkilerine sahip bir kullanıcı adı ve parolaya
gereksinim duyarken, yönetici yetkisine sahip kullanıcılar parola sorulup
sorulmayacağına karar verebiliyor. Vista kurulumunda girilen kullanıcı adı
varsayılan olarak yönetici haklarına sahip, ve bir program daha yüksek yetki
istediğinde UAC bu kullanıcıya parola sormak yerine, sadece izin verip
vermediğini sormakla yetiniyor. UAC, RC2 öncesi sürümlerde, kullanıcıya fazla
müdahale ettiği şikayetlerini almıştı, RC2'de o kadar belirgin bir sorun
yaşatmıyor ancak büyük olasılıkla Vista kullanımı arttıkça Microsoft UAC'nin
izin sorup sormadığı yerleri geliştirecektir.

Windows Firewall -muhtemelen
gelişmiş sürümüyle- Vista'da yerini almış ve bunun yanına Windows Defender
eklenmiş. Windows Defender, Windows AntiSpyware'den geliyor. Sadece casus
yazılımları bulup temizlemek değil, aynı zamanda sistemin belli alanlarında
gerçek-zamanlı koruma uyguladığı için adı Defender olmuş. Defender, potansiyel
sorunlar hakkında Microsoft'a bilgi gönderebiliyor ve Microsoft SpyNet
entegrasyonuna sahip. SpyNet, kullanıcılardan ve diğer araştırmalardan, casus
yazılımlar hakkında dinamik bir bilgi bankası gibi işliyor.

Giriş
yönetimi, üçüncü parti üreticilerin çeşitli güvenlik önlemi teklifleri için
olanaklar sağlayacak şekilde genişletilmiş. İlginizi çekebilecek bir yönü, bu
genişletmenin, parmak izi okuyucuları veya ses tanıma gibi yöntemlerle de
kullanıcıların kimlik doğrulama işlemlerini yapabilecek olması.

Tümleşik
ebeveyn kontrol sistemi ile, bilgisayarı kullanan çocuklarının karşılaşacağı
içerik hakkında endişelenen ebeveynler için bir kontrol mekanizması gelmiş.
Ebeveyn kontrol sistemi, çeşitli oyun derecelendirme sistemlerini
kullanabiliyor. Denerseniz Vista da uyaracak ama aklınızda bulunsun, yönetici
hesaplarınız şifrelenmiş değilse hiçbir anlamı kalmıyor.

Sabit disk
içeriğini şifreleme özelliği BitLocker ile geliştirilmiş. Hatırlarsanız ABD'de
bazı devlet kuruluşlarının çalışanlarına ait dizüstü bilgisayarların çalınması
sonucu güvenlik endişeleri başgöstermiş, devlet kurumlarına bazı güvenlik
standartlarını zorunlu tutan belgeler iletilmişti. Bu açıdan gizli bilgilerin
sadece yetkili kişiler tarafından ulaşılabilecek şekilde şifrelenmesi bir
güvenlik ihtiyacı saıylır. BitLocker, Trusted Platform Module (TPM) yongalarıyla
da çalışabiliyor.

Internet Explorer'a getirilen yeniliklerle birlikte
Vista teorik olarak oldukça güvenli gözüküyor, en azından Windows XP'ye göre.
Ancak bu yöntemlerin daha gelişmesi gerekiyor. Bazı antivirüs üreticileri
geçtiğimiz aylarda Vista'nın düşük seviyedeki bazı güvenlik özelliklerinin, aynı
zamanda kendilerinin işini zorlaştırdığından şikayet ettiler. Bu durumun
çözülmesi önemli sayılabilir; eğer iyi bir çözüm getirilmezse virüslere karşı
savunma için azalan seçenekler, aslında daha büyük tehlikeleri getirebilir.
Ayrıca tatmin edici güvenliğe ulaşmak biraz daha zaman isteyen bir iş. Gerçekten
güvenli olup olmadığını zaman gösterecek.

Vista, kullanıcıya geniş yedekleme olanakları da
sunuyor. Özellikle Windows 2003 Server'dan gelen yeteneklerle, sistem otomatik
olarak kullanıcı dosyalarının yedeğini alabiliyor ve bunu belirlenen yerlere
depoluyor. Yedekler artımlı olarak alınabiliyor, yani daha önce yapılan bir
yedeğin üzerine sadece farklılıklar eklenerek, uzun sürebilecek bir "tam
yedekleme" işleminden kaçınmak mümkün. Teknik olarak Windows 2003 Server'dan
gelen "Shadow Copies", Vista'da Previous Versions adı verilen özelliğin altında
yatıyor. Previous Versions'ın, dosyalarınızın belirli zamanlarda fotoğrafını
çektiğini düşünebilirsiniz. Böylece, üzerinde çalıştığınız bir belgenin yeni bir
kopyasını kaydedeceğinize, yanlışlıkla üstüne yazarsanız, belgenin eski halini
getirmek için bir şansınız daha oluyor.

Misafir

Ağ Altyapısı

Windows Vista tamamen yeniden
yazılmış bir ağ katmanı da getiriyor. Yerleşik IPv6 desteği eklenmiş ve ayarlar
dinamik değiştirilebiliyor; böylece "parmağınızı oynatsanız restart" şikayeti
eleniyor. Kablosuz ağ desteği geliştirilmiş ve sisteme daha iyi entegre edilmiş.
Fast Roaming özelliği ile kablosuz ağlar arası geçişlerde bağlantı kopmalarının
önüne geçilmek istenmiş. Bunu deneme imkanımız olmadı.

Kullanıcı için ağ arayüzü basitleştirilmiş. Vista
kurulumumuzda herhangi bir çalışma grubu tanımlamadık. Ekran görüntüsünde DEIMOS
olarak gözüken makine, PCLABS çalışma grubundaki Windows XP Home Edition
çalıştıran dizüstü bilgisayarı. Deimos'tan Vista kurulu olan PCLABs-PC
makinesini doğrudan göremiyoruz. Ancak Vista ile herhangi bir ayar yapmadan ona
bağlanabiliyoruz. Sık sık farklı çalışma gruplarına katılan bilgisayarların,
eski sistemde her seferinde yeniden başlatılması gerekiyordu.

Vista ile
Server Message Block (SMB) 2.0 da geliyor. SMB 2.0 sadece Vista ve aynı
altyapıya sahip sistemlerde kullanılabilecek, bunun yanında eski sistemlerle
bağlanabilirliği korumak için SMB 1 de Vista'ya dahil. Bu, Linux sistemlerin
Windows ağlarına katılmasını sağlayan Samba projesinin de Vista için
çalışabilmesi demek. Ancak Samba ile Microsoft arasında bazen gündeme gelen
"kedi-fare oyunu"na tanık olma ihtimalimiz hala var.

Misafir

Donanımla arası nasıl?

Eski Beta'lardan beri Vista'nın
sistem kaynağı açlığı hakkında dedikodular dönüyordu. Beta'ların optimize
edilmemiş ve genellikle debug için gerekli ıvır-zıvır açık olarak derlenmiş
olmaları nedeniyle bunlarda gerçek payı da yok değildi; örneğin ilk
dedikodularda 3 GHz işlemci gereksiniminden sözediliyordu. RC2 ise son ürüne
daha yakın sonuçlar verecektir.

Şu anda pek çok kullanıcının sahip
olduğu sistemlere yakın veya daha düşük performansa sahip bir standart masaüstü
bilgisayara Vista kurduk ve bir süredir kullanıyoruz. Bu temel sistemde
değişiklikler yaparak kullanım sırasında performansın nasıl olduğuna ve ne tür
parça yükseltmeleri gerekebileceğine bakacağız. Rahat bir şekilde kullanılabilir
hale getiren yükseltmelerin üstünde performans veren parçalar kuşkusuz sorun
olmayacaktır. Bileşenler şöyle:

Abit AT7-MAX2 anakart
AMD Athlon XP
1700+ işlemci (2500+ düzeyine kadar)
Radeon 9600XT ekran kartı, 128 MB
bellek
512 MB sistem belleği (2 GB toplama kadar)
Western Digital 80 GB
sabit disk
Hyundai L72S monitör
Logitech Desktop Express kablosuz
klavye-fare seti

Taban sistem bu. Normalde işlemci 2500+ civarına
overclock ederek kullanılıyor. İyi bir güç kaynağı ve düzgün bir soğutma
yardımıyla, donanım kaynaklı dengesizliklerden uzak sayılır. Her bir parça için,
diğerlerini çıkabilecek en yüksek noktada tutarak değişiklikler yaptık ve
kullanımdaki aksamaları gözlemledik.

Vista içerisinde, bilgisayarınızın
belirli bileşenlerini test edip, puan veren ufak bir "benchmark" düzeneği var.
Kurulumda çalışan bu düzenek, size bir "Windows Experience Index" veriyor. Bu
puanlama, Vista'nın nasıl görüneceğine karar vermesine ve oyunlar gibi eklerde
belirtilerek, kullanıp kullanamayacağnızı kestirmenize yardım ediyor. Genel
puan, testten geçen bileşenlerden en düşüğünün puanı oluyor. Sistem
performansının darboğazı, en yavaş bileşen olduğuna göre bu anlamlı bir
puanlama. Tavan puan şu an 6.0 ile sınırlı, ama teknoloji ilerleyip standartlar
yükseldikçe, puanın da yükseleceği söyleniyor.

Yukarıdaki resimde, 1 GB bellek ve işlemci 2500+
düzeyine overclock edildiğinde aldığımız puanı görüyorsunuz. Parçaların tek tek
puanları şöyle:

İşlemci: Overclock edilmiş haliyle 3.2
Hafıza:
Görünüşe göre miktarı değil, bantgenişliğini hesaba katıyor. 1 GB DDR333 kipinde
çalışan RAM modülü, 4.1 puan almış. Anakartın hafıza böleni nedeniyle, aslında
DDR400 olan bellekler, 166 MHz FSB ile otomatik olarak DDR333 çalışıyor. Çok
belirgin fark olmuyor ancak.
Grafik: Windows Aero için masaüstü performansı
olarak etiketlenmiş. 1.0 alıyor.
Oyun Grafiği: 3 boyut performansı hesaba
katılmış ve yine 1.0 almış.
Sabit disk: Western Digital'dan 7200 rpm 80 GB
sabit diskimiz 5.0 puan alıyor.

Ekran kartı başarılı bir yonga
taşımasına rağmen, WEI puanını düşük tutan darboğaz oluyor. Diğer bileşenler ise
WEI'e göre pek düşük sayılmaz.

Vista için önerilen donanım bileşenleri
konusunda Microsoft iki kategori yapıyor. Bunlardan birincisi, Windows Vista
Capable PC olarak etiketlenenler. En az 800 MHz saat hızına sahip bir işlemci,
512 MB bellek ve DirectX 9 destekli herhangi bir ekran kartı olarak sıralanan en
düşük gereksinimler, kuşkusuz Aero da dahil olmak üzere pek çok Vista deneyimini
yaşayamamak demek. İkinci sınıf ise Windows Vista Premium Ready PC. Bunun en
düşük gereksinim listesi biraz daha büyük:

1 GHz x86 veya x64 işlemci

1 GB sistem belleği
En az 128 MB belleğe sahip, Pixel Shader 2.0
destekli, piksel başına 32 bit veren, yeni Windows Display Driver Model (WDDM)
sürüc destekli bir ekran kartı
40 GB sabit disk üstünde 15 GB boş alan

DVD sürücü
Internet erişimi vs.

Windows Vista Starter dışındaki
sürümlerde en düşük 512 MB bellek isteniyor. Starter'ı şu an için konu dışı
sayalım, kullanılabilir bir ürün sayılmaz çünkü.

RAM ile başlayalım.

512 MB RAM, Vista Capable PC için önerilen en düşük miktar. Bu miktar
büyük olasılıkla Aero gibi pek çok işlevin kapalı olduğu durum için verilmiş bir
değer, ancak Basic ile ilgili deneyime girmeden Aero gibi sisteme daha fazla yük
olan durumu inceliyoruz.

İyileştirilen bellek yönetimi sayesinde, Vista, her
ne kadar başta Windows XP'den daha fazla bellek işgal ediyorsa da, kullanılan
bellek alanı, yeniden başlatana kadar Windows XP kadar hızlı büyümüyor. Ancak
bu, 512 MB belleğin yetersiz olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Yukarıda , ilk
açılıştan bir süre sonra bellek kullanımı oturmuşken, sadece MSN Messenger
açıkken kullanılan bellek miktarını görüyorsunuz: 330 MB.

Bu ekran görüntüsü ise, resim düzenleme için GIMP,
birinde 8 sekme açık olan iki tane Internet Explorer penceresi, Foobar2000, üç
tane Windows Explorer penceresi ve bir de MSN Messenger açıkken alındı. Daha
fazla ayrıntı isteyen olursa; GIMP'te herhangi bir resim açık değildi ve sadece
araçları içeren kutucuk görüntüdeydi. Kullanılan bellek 410 MB civarında
geziniyor ve uygulamalar arası geçişlerde sabit disk erişimi ciddi şekilde
artıyor. Folder Options'tan, korunan sistem dosyalarının görüntülenmesi
seçeneğini açtığımızda, kök dizinde 1 GB büyüklüğünde bir pagefile.sys dosyası
gözümüze çarpıyor. pagefile.sys, Windows NT ve takipçilerinin sanal bellek
dosyasının adı. 1 GB büyüklük, tamamının bir ihtiyaç olduğunu göstermese de, sık
ve uzun süren disk erişimi, bir hafıza yetersizliğinin alameti. Diğer
bileşenlerin herhangi biri belirgin darboğaz yaratmadı.

F.E.A.R. Demo
oynamak ise oyundan bekleyebileceğiniz keyfi alıp götürüyor. Her ne kadar
oynanabilir durumdaysa da, kapalı mekanlarda bile sabit disk erişimlerinden
kaynaklanan duraksamalar can sıkıcı derecede sık.

1 GB RAM, Vista
Premium Ready PC ünvanını taşıyan bilgisayarlar için giriş düzeyi. Daha ciddi
bir gündelik kullanıma benzemesi için, bu aşamada daha fazla IE sekmesi açarak
sistem yükünü biraz artırıyoruz.

Sistemde takılı bellek miktarı yüksek olduğu için
Vista da bellek kullanımında daha rahat davranıyor. Yukarıdaki ekran görüntüsü
yine 512 MB bellekli olanla aynı programlar açıkken alındı, yalnız Internet
Explorer'da toplam 20 civarında sekme vardı. İşlemci yükünün fazlalığı
dikkatinizi çekmiştir; bu Internet Explorer'dan kaynaklanıyor. Vista gerçekten
de 1 GB bellekle kullanılabilir düzeye geliyor. Yine diskte irice bir takas
dosyası açtı, ama pek fazla disk işlemi yok.

1 GB hafızayla F.E.A.R oynanabilir durumda. Ancak
bellek kullanımını görebilmek için, bir çatışma sırasında Atl+Tab ile masaüstüne
düştüğümüzde karşımıza çıkan manzara da bu. Belleğin neredeyse tamamı kullanımda
ve daha fazlası her an gerekebilir; zaten oyun içinde de sabit disk okuması
kaynaklı ufak takılmalar bu durumu doğruluyor. Yeni oyunlar, sistemde yeteri
kadar bellek varsa, bu bellekte yüzlerce MB alanı kaplayabiliyorlar.

2
GB bellek ise, ağır oyunlar ve profesyonel işlemleri değil, daha "normal"
masaüstü kullanımını gözlemlediğimiz bu kısımdaki tüm sorunlarımızı sildi
götürdü. Bolca Internet Explorer sekmesi, bu yazının yazıldığı Nvu gibi bazı
durumlarda kullanıcıların açmak isteyebileceği bir yığın program üzerine Media
Center'da oynatılan bir DVD ekleyince bile, sistem bellek kullanımı 1 GB'ın
biraz üzerine çıktı, ancak 1.5 GB gibi değerleri hiç görmedi.

Ekran
kartınız Aero'yu destekliyorsa başarım yönünden pek büyük bir sorununuz
olmayacaktır. Vista ile gelen yeni sürücü modeli, saydamlık veya üç boyutlu
görünüm gibi işlevlerin işlemciyi meşgul etmek yerine ekran kartına yüklenmesini
amaçlıyor. Grafik masaüstü arabirimi, getirdiği yeniliklere karşın çok ağır
sayılmaz. Oyunlarda ise şimdilik pek bir değişiklik yok görünüyor, ancak DirectX
10 ile birlikte daha yüksek performans elde edilebileceği öngörülüyor. Ekran
kartınız Aero'yu desteklemiyorsa zaten Basic görünümü kullanacaksınız. Not
olarak muhtemelen Experience Index'in bir hatasını da düşelim: İncelemeyle pek
ilgili olmayan bir nedenle 64 MB bellekli bir GeForce 2MX400 ekran kartıyla
sistemi açtık ve WEI'de bizim 128 MB bellekli Radeon 9600XT'den daha yüksek
grafik puanı aldığını gördük! Aero falan açılmadı tabii, ama çalıştı...

İşlemci tarafında
Microsoft, Premium için bile 1 GHz değerini yeterli görmüş. Ancak buna güvenip
rahat edeceğinizi düşünmeyin. DVD oynatmak gibi işlemler oldukça yüksek işlemci
gücü kullanıyor. Masaüstünde yaptığınız diğer işleriniz ve arka planda çalışması
muhtemel Antivirüs gibi uygulamalarınızı da hesaba katmak gerek. Ayrıca,
kullanım sırasında gözümüze çarpan ufak bir ayrıntı var. Sidebar'ın saydamlık
geçişlerinde işlemci yükü tavan yapıp geri geliyor. Bu, yukarıda bahsi geçen
yeni sürücü modeline rağmen, efektlerin hala işlemciye yük olduğunu ima ediyor.
Zaten bu sürücü modeli, 1. sürüm. Esas gelişme ikinci sürümde bekleniyor.
Kullanım deneyimimizde Athlon XP 1700+ işlemcinin, yeterli olmakla birlikte
sınırlarına kolay ulaştığı sonucuna vardık. İşlemciyi 2500+ seviyesine overclock
ettiğimizde de belirgin bir performans artışı oldu, daha doğrusu, ilk durumda
sistemin yavaş çalıştığını hissedebiliyorsunuz.

Sabit diskte istenen 15 GB boşluk, kurulumun hemen
ardından kendisini onaylatıyor. İncelemede kullandığımız RC2 Ultimate Edition,
ilk kurulumda 8 GB gibi bir sabit disk alanını kaplıyor. Bellek miktarınız
düşükse yine GB ile ölçülen takas dosyasını (sanal belleği) ve zamanla oluşacak
şişmeyi bu rakama ekleyin. İnceleme için 80 GB diskli sistemimizde kurulu diğer
bir işletim sistemini silmek zorunda kaldık.

Sonuçları şöyle bir
toparlarsak, "Vista'ya geçmek için en büyük sorun" ödülünü bellek gereksinimi
alıyor. İlk 512 MB modülünüzü Vista'ya ayırın, ve uygulamalarınıza göre bunun
üzerine 512 MB modüller ekleyin diyebiliriz. Sisteminizi internet gezintisi ve
e-postalarınıza bakmak gibi işlemlerde kullanıyor ve genellikle az sayıda
uygulamayı aynı anda çalıştırıyorsanız, 512 MB ile "idare edersiniz". 512 MB
bellekle Windows XP altında mutlu olan, bilgisayarını daha geniş kapsamlı
kullananlar ise belleklerini 1 GB yaparak durumu kurtarabilirler. Bu değer aynı
zamanda yeterli bir oyun performansı da verecektir. Daha sıkı oyuncular, ki bu
kategoridekiler muhtemelen Windows XP altında 1 GB belleği zaten tutuyor, ek bir
512 MB ile eski rahatlıklarını tekrar bulabilirler. Sağlam oyuncu değilseniz
veya bilgisayarınızı profesyonel olarak ağır işler için kullanmıyorsanız 2 GB ve
üzeri de bir ihtiyaç değil. 64 bit işlemci kullananların ise bellek miktarını
daha yüksek seçmeleri öneriliyor.

Athlon XP 1700+, Microsoft'un
belirttiği değerlerin üzerinde bir işlemci olmakla birlikte, sınırlarına çok
çabuk ulaşıyor. Overclock ile 2500+ yapmak, Microsoft'un listesine göre masaüstü
kullanıcısının işini kolaylıkla görecek bir değere çıkmak anlamına geliyor. Bu
seviye, Firefox'ta bolca sekmeyle gezinti yaparken, bir taraftan bu yazıyı
yazmak, arka planda bir-iki uygulama çalıştırmak gibi işlerle uğraşırken sıkılıp
mola verdiğimizde Media Player ile bir DVD izlemek için yeterli geldi. Aynı işlerde 1700+ çalıştırmak rahatsız eden gecikmelerle sonuçlandı.
"Durumu kurtarmak"tan daha iyisini istiyorsanız, Vista'nın çoklu thread'leri
Windows XP'den daha fazla kullandığı ifadesine dayanarak, en azından Intel'in
HyperThreading'li, veya daha iyisi güncel çift çekirdekli bir işlemciye
yükseltmek isteyebilirsiniz, ancak sırf Vista çalıştırmak için platformunuzu
toptan yükseltmeye ihtiyacınız yok.

Donanım sürücülerinde, beklediğimizin aksine çok
büyük sorunlar bulunmuyor. Vista, inceleme sisteminin IDE RAID yongası hariç
bütün bileşenlerini kendiliğinden tanıdı. Highpoint'ten gelen IDE RAID
yongamızın Windows XP sürücüleri ise Vista altında çalışıyor. Tamamen değişen
görüntü sürücü yapısı nedeniyle ekran kartlarında ilk etapta sorun yaşanması
beklenebilir. Yazının yayına hazırlandığı sırada ne ATI ne de nVidia kartları
için resmi sürücüler hazırdı. Her iki üretici de Vista'nın bizim incelediğimiz
RC2 (Build 5744) ve yeni bilgisayarlarla verilmek üzere Kasım ayı içerisinde
piyasaya çıkan RTM sürümleri için BETA sürücüleri sağlıyor, ancak bunlar için
herhangi bir resmi destek yok. ATI Radeon 9600XT ekran kartımız, ATI Catalyst
Beta sürücüleriyle sorunsuz çalıştı. Ayrıca Samsung ML-1610 modeli lazer
yazıcımızla D-Link G122 kablosuz USB adaptörünün Windows XP sürücüsü çalışmadı.
Bunların açıklaması, görüntü, yazdırma altsistemleri ve ağ katmanındaki geniş
kapsamlı değişiklikler olabilir. Geri kalan donanımlar için internette
"Genellikle Windows XP sürücüleriyle çalışıyor" deniyor, ancak bu kadar erken
bir vakitte sürpriz yaşarsanız şaşırmayın.

Misafir

Sürümler ve özellikler: Hangisini kim almak ister?

Vista, öncüllerinin hepsinden fazla sayıda sürüm seçeneğiyle
geliyor. Uzun aksesuar listesi sadece en pahalı sürümde standart. Sadece iki
temel sürümle, Home Edition ve daha yetenekli ("pahalı" diye telaffuz ediliyor)
olan Professional Edition varken, bunlar arasında karar vermek oldukça kolaydı.
Şimdi ise Vista'nın 6 temel sürümü ve bunların "N", "K", 64/32 bit olanları gibi
bir yığın sürümünü göreceksiniz.

Kurulum ve lisans sistemine göre, tüm
sürümler tek ve aynı DVD içerisinde gelecek. Kurmak istediğiniz sürümü
belirleyen, kurulum sırasında gireceğiniz ürün lisans numaraları. Böylece Home
Basic lisansı aldıktan sonra, bunu Ultimate'a yükseltmek istediğinizde, yeni bir
DVD yerine yeni bir lisans kodu almanız yeterli olacak. Korsan kopyacıların
işini kolaylaştıracak gibi görünse de, aslında net bir farkı yok. "Köşedeki
bilgisayarcı" zaten şu anda da Windows'un tüm sürümlerinin kopya CD'lerini
satabiliyor.

Şimdi, illa ki Vista'ya geçmek isteyenler için, bu
sürümlere kısaca bir gözatıp, dikkat edilmesi gereken noktalardan bahsedelim.
Sürümlerin potansiyel kullanıcıları hakkında bir-iki söz söyleme imkanımız da
olacak. Ülkemizde nasıl fiyatlandırılacağından henüz emin değiliz, yanlarında
yazan fiyatları sadece sürümler arasındaki fiyat farklarını görmek için
kullanın.

Windows Vista Starter (Fiyat
belirtilmemiş)

Vista Starter, gelişmekte olan ülkeler pazarı için
düşünülmüş bir ürün. ABD, Avrupa ve dünya bankası tarafından belli bir gelir
düzeyinin üstünde ortalamaya sahip olduğu belirlenen pazarlara sürülmeyecek olan
Vista Starter, korsan yazılımın yaygın olduğu bu pazarlara, diğerilerinden çok
daha düşük fiyata sürülecek. Starter, aynı anda üçten fazla programın
çalışmaması, ağ bağlantıları ve kullanılabilecek işlemci gibi kısıtlamalarla
geliyor. İlginç olan bir nokta, Starter'ın 256 MB fiziksel bellek kısıtlamasını
da içermesi. Üçten fazla program çalıştırmayacağı için bu yeterli görülmüş
olmalı.

Starter kimin için mi? Kendimizi çok zorlarsak, eğitim kurumları
için diyebiliriz belki. Ama bizce bunu bir kalemde geçin ve işletim sistemine
daha çok benzeyen bir şeye bakın.

Windows Vista Home
Basic (199 USD)

Vista Home Basic, Starter'ı saymazsak (ki
saymayalım zaten) Vista'nın giriş seviyesi sürümü. Home Basic'in bir de "N"
sürümü var. Tekelcilik suçlamaları ve alınan bazı kararlar sonucunda
Microsoft'un Avrupa'da geçirdiği zor günler, Media Player gibi eksiklikleri olan
"N" sürümleri çıkmasına neden oldu. N sürümü sadece Avrupa'da satışa sunulacak.

Home Basic, Windows XP Home Edition'un takipçisi olarak planlanmış. Aero
kullanıcı arabirimini içermeyen sürümde, görev çubuğunda gerçek zamanlı pencere
önizlemeleri gibi grafik güzellikler de yok. Sürüm en yüksek 8 GB bellek gibi
donanım kısıtlamalarını da getiriyor.

Vista'nın Windows XP üzerine
sadece görüntü değil, kod tabanı olarak da yenilikler getirdiğini ve -aynı XP
çıktığında duyurulduğu gibi- şu ana kadar üretilen en güvenli Windows sürümü
olacağı varsayımını kabul edersek, Home Basic'in, modern bir işletim sistemine
sahip olmak isteyen giriş seviyesi kullanıcılar için olduğunu düşünebiliriz.

Diğer taraftan, modern işletim sistemi, sadece kod tabanına getirilen
yeniliklerden ibaret değil. Bugün, kullanıcının bilgisayarıyla etkileşimi, hem
bilgisayar başında geçirilen saatler açısından, hem de bu saatlerin verimliliği
açısından oldukça önemli. Mac'ler ve Linux grafik arabirimlerinin sunduğu
kolaylıkl/güzellik elemanları Home Basic'te bulunmuyor ve Home Premium ile
arasında amazon.com fiyatlarına göre yaklaşık 40 USD fark var, bu fark,
Premium'u tercih etmek için yeter de artar bile.

Home Basic'in diğer
özelliklerini sıralarsak:

User Account Control (UAC), Windows
Defender gibi güvenlik bileşenleri.
Windows ReadyDrive/ReadyBoost,
SuperFetch gibi performans özellikleri
8 GB bellek ve 1 fiziksel işlemci
desteği (Bellek miktarı 32 bit işlemcilerde 4 GB ile fiziksel olarak sınırlı)

Gerçek zamanlı yedekleme ve yedekten geri getirme
Internet Explorer
7(+), Windows Mail
Windows Calendar, Contacts, Sidebar, Games Explorer

Aynı anda 5'e kadar ağ bağlantısı

Bunların dışında, Windows Meeting
Space ve Remote Desktop gibi özellikler kısıtlanmış; örneğin Remote Desktop
sunucusu yok, sadece bir sunucuya bağlanmak için istemci var.

Windows Vista Home Premium (239 USD)

Windows Vista Home
Premium'u, aksesuarlı Home Basic olarak adlandırabiliriz. Aero'yu
kullanabildiğiniz en ufak sürüm de bu. Home Premium, Home Basic'in tüm
özelliklerini taşıyor ve bunların üstüne yenilerini ekliyor, veya
kısıtlamalarını kaldırıyor. Ek özelliklerden bazıları şunlar:

64 bit
makineler için 16 GB bellek desteği ile 2 fiziksel işlemci
Windows Media
Center; WMC HDTV ve Xbox360 uyumluluğu
Movie Maker, DVD Maker
Tablet PC
ve Touchscreen desteği, Windows SideShow
Network Projector desteği
10'a
kadar ağ bağlantı desteği
Windows Aero kullanıcı arabirimi, gerçek zamanlı
görev çubuğu önizlemeleri, Flip 3D

Bunlarla birlikte, Windows Meeting
Space'teki sadece görüntüleme sınırlaması kaldırılmış, WMS tam işlevsellikle
çalışıyor. Home Basic'te öne sürdüğümüz görüşlerle uyumlu olarak, Vista'ya
geçmek isteyen ev kullanıcılarının bu sürümü alması uygun gözüküyor. Aradaki %20
civarında fiyat farkı için değer.

Windows Vista
Business (299 USD)

Windows Vista Business, adından anlaşıldığı
üzere işyerleri için düşünülmüş. Eğlence ve görüntü seçenekleri açısından
Windows Vista Home Basic ile Home Premium arasında kalıyor; Basic'te olmayan üç
boyutlu masaüstü etkilerine sahip olmakla birlikte, Home Premium'da bulunan
Media Center, Movie Maker ve DVD Maker eksik. Ayrıca -yine her iki Home
sürümünde bulunan- ebeveyn kontrolleri de iş ortamında kullanılacağı düşünülerek
kaldırılmış.

Bunlar dışında kalan özellikleri, Windows Vista Home
Premium'unkilere eklemek üzere sıralarsak:

Kaldırılan bellek sınırlaması

Windows Shadow Copy, şifrelemeli dosya sistemi (EFS), tam sistem yedeklemesi

Internet Information Server
Remote Desktop Server

Ayrıca Home
sürümlerindeki sınırlı olarak varolan işlevlerin tamamının sınırlamaları
yokedilmiş. Bu haliyle, pek çok iş ortamında kullanılmak üzere çıkan sürüm bu.

Windows Vista Enterprise (Sadece Volume
Licensing)

Windows Vista Enterprise, sadece Volume Licensing ile
sunulacak. Teknik olarak bir Business sürümü üzerine BitLocker gibi eklerin
koyulması.

Windows Vista Ultimate (399
USD)

RC2 ile kurulan, dolayısıyla bizim incelemizde kullanılan
Vista sürümü Ultimate Edition. Yukarıya çıkıp, diğer sürümlerde sıraladığımız
özelliklerin hepsini alt alta yazın ve kenarları yuvarlatılmış siyah bir kutuya
koyun. Ah, üstüne de Home Basic'in iki katı kadar bir fiyat etiketi yapıştırın!

Windows Vista: Değer mi?

Görünüm ve kullanım kolaylığı yönlerinden, Windows Vista, daha
önce sistemiyle uğraşmak isteyen kullanıcıların üçüncü parti yazılımlarla
sağlamaya çalıştığı geliştirmeleri ve yeni altyapısından faydalanarak daha
fazlasını getiriyor. Bunu, Windows XP'ye alışık kullanıcıların alışkanlıklarını
çok fazla değiştirmekten kaçınıyor. Bu geliştirmeler, Linux ve Mac OS grafik
masaüstü ortamlarıyla karşılaştırıldığında devrim yaratacak bir şey içermiyor,
ancak özellikle oyun ve ihtiyaç duydukları başka özelleşmiş uygulamalar için
Windows kullanmak zorunda olan kullanıcılar için en sonunda "medeni" bir ortam
sunuyor.

Büyük oranda değişen altyapı, Windows sunucu sürümlerinden
aldığı katkılarla, yine bir "Şimdiye kadarki en güvenli Windows" izlenimi
veriyor. Güvenlik yetenekleri yazıda bahsettiğimizden çok daha geniş ve bol
miktarda yeni düşük seviye özellik içeriyor. Srücü altyapısı, bazı donanımlar
için ilk etapta sorunlara gebe ama donanım -ve yazılım- üreticileri, sorunlu
ürünleri Vista altında daha iyi çalıştırmak için hızlı davranacaklardır.
Hatırlatmakta fayda var ki bunların kendilerini kanıtlamaları için zaman gerek.

Vista'nın önündeki engellerden birisi, Windows XP'nin başarısı.
Eleştirilen pek çok yönüne karşın, Windows XP'nin masaüstündeki yaygınlığı
birden fazla şekilde Vista'nın başarısını da etkileyecek, daha doğrusu
muhtemelen geciktirecektir. Herşeyden önce herke donanımını ve yazılımını
Windows XP için üretiyor. Bunlar, sorun çıkaranlar olsa da genellikle Vista
altında çalışabiliyor veya kısa zamanda Vista ile ilgili sorunları aşacaklar.
Ama zaten ihtiyaç duyduğunuz uygulama, sahip olduğunuz Windows XP altında
çalışıyorsa, neden masrafa giresiniz ki? Bu anlamda Windows XP-Windows Vista
geçişi, Windows 98-Windows XP geçişi gibi değil. Windows XP, o zamanlar bir
önceki sürüme göre hemen belirgin olan özellikler içeriyordu. Özellikle ev
kullanıcıları içinse Windows Vista, Windows XP'nin makyajlanmış halinin çok
ötesinde algılanmayabilir.

Windows Vista'nın getirileri bir de fiyat ve
donanım açlığı nedeniyle gölgeleniyor. Özellikle ek bellek ihtiyacı ile,
Vista'ya geçiş maliyeti oldukça yüksek. Ülkemizde uygulanacak fiyat politikasına
bağlı olarak, Windows XP'nin oturmuşluğunu da gözönünde bulundurup, oldukça
yavaş bir geçiş bekleyebiliriz. Firmalar da gerekmedikçe böyle bir maliyete
katlanmak istemeyeceklerdir. Bu geçiş sırasında bellek modül fiyatları da
kıpırdanabilir.

Windows Vista aynı zamanda daha önceki Windows'larda
olmayan kısıtlamalar da getiriyor. Yapılan değişiklikle lisans anlaşması biraz
daha yumuşadı belki, ama başlı başına ayrı bir yazı konusu olabilecek başka
kısıtlamalarla birlikte, bazı kişiler için yenilir yutulur cinsten değil. Bir
örnek, dijital hak korumaları için destek içermeyen monitörlerde görüntü
kalitesinin azaltılabilmesi. Film üreticileri bunu kullanmayla ilgili bir ipucu
vermiyor ama en azından şu durumda ellerinde olacak, kullanmaya kalkarlarsa da
para ödeyip satın aldığınız orijinal, yüksek kaliteli içeriği olduğu gibi
izleyebilmek için bir de monitör almanız gerekebilecek.

Maliyet
hesaplarına, sürümler arasındaki farkları da katmak gerekiyor. Windows Vista
Home Basic çoğu kullanıcı açısından Vista'ya geçmeye değmez. Tüm özellikleri
almak içinse Türkiye'nin gelir seviyesine göre ufak bir servet harcamak
gerekiyor.

2007 Ocak sonundan önce net öngörülerde bulunmak güç ve
yanıltıcı olabilir, ama görünen o ki gelecek sene de Windows Vista altında
olmayacağız. Birileri saldırsın, açıklar ortaya çıksın, SP1 yayınlansın bakalım.